Taşıyıcının Sorumlulukları

Taşıyıcının Sorumlulukları Nelerdir?

Taşıyıcı, nakliye sırasında gözetimi altında bulunan eşyayı veya paketini yolculuk boyunca korumakla sorumludur. Eşyada veya paketinde herhangi bir hasar ya da kayıp meydana gelmesi durumunda taşımacıların yükümlülükleri ulusal ticaret yasaları ile düzenlenir.

Buna göre taşıyıcının sorumlulukları şunlardır:

1. Taşıyıcının Eşyayı Koruma Yükümlülüğü

Taşıma sözleşmesi uyarınca, taşımacı malı bütün taşıma süresince korumayı ve bunları devraldığı biçimde teslim etmeyi taahhüt eder.

• Zayi: Malın yanması, kaybolması, çalınması, yetkili makamlarca el konulması, yanlışlıkla alıcıdan başkasına teslim edilmesi ziyan halleridir. Malın tüm değerini kaybedecek derecede hasara uğraması halleri de zayidir. Taşınan malın tamamı ziyana uğrayabileceği gibi, sadece bir kısmının alıcısına teslim edilmemesi de, teslim edilmeyen kısım için zayi sayılmaktadır.
• Hasar: Nakliyecinin taşıdığı malın değerinin azalmasına neden olan her türlü maddi kötüleşme hasar olarak tanımlanır.

2. Taşıyıcının Malı Belli Sürede Taşıma Borcu

Nakliyeci, teslim aldığı malı, taşıma sözleşmesinde veya ticari teamüllerde veya uluslararası kurallarda belirtilen bir süre zarfında taşıyarak gönderilene teslim etmekle yükümlüdür. Taşımanın, taşıma sözleşmesindeki, ticari teamüllerdeki veya uluslararası kurallardaki süreler içinde sonuçlandırılmaması halinde nakliyeci, üstlendiği borcu zamanında yerine getirmemiş olmaktadır.

3. Taşıyıcının Talimatlarına Uyma Borcu

Nakliyeci, malı koruma ve süresinde taşıma borcunun yanı sıra taşıma sözleşmesinde belirtilen, ticari teamül olarak bilinen veya uluslararası kurallarda belirtilen hususlara da uymakla yükümlüdür. Taşımanın devamı sırasında nakliyeciye, gönderilenin değiştirilmesini, varış yerinin değiştirilmesini, malın kendisine iadesini veya malın belli bir depoda kendi emrinde bekletilmesini veyahut taşıma senedi üzerinde bazı değişiklikler yapılmasının talebi gibi talimatlar verebilir. Nakliyeci, gönderenin talimatlarına uymakla yükümlüdür. Nakliyeci, malı taşıma sözleşmesinde belirtilen varış yerine getirdiği andan itibaren gönderilenin, malı kendisinden başkasına teslim veya başka bir varış yerine teslim gibi, talimatlarına uygun hareket etmekle de yükümlüdür.

4. Taşıyıcının İhbar Borcu

Taşıyıcı, taşımanın başlamasını veya devam etmesini engelleyen bir durumun ortaya çıkması veya gönderilene teslimini engelleyen bir durumun ortaya çıkması halinde, gönderene ve gönderilene, bu durumu bildirmekle yükümlüdür.

5. Ara Taşıyıcılardan Dolayı Taşıyıcının Sorumluluğu

Taşımacı taşımayı kendisi gerçekleştirebileceği gibi, taşıma sırasında yardımcılarını ve ara taşıyıcıları da taşıma ile görevlendirebilir. Taşıyıcının yardımcılarının, taşımada kullandığı kişilerin ve ara taşıyıcıların fiil ve kusurlarından dolayı ortaya çıkan sorumluluk, taşıma sözleşmesinde belirtilen nakliyecinin kendi kusuru sayılır. Bu durumda, yardımcılar ve ara taşıyıcılar değil, sözleşmeye taşıma işini yapacağına dair imza koyan nakliyeci sorumlu olur.

6. Taşıyıcının Tazminat Ödemesi Durumu

Nakliyeci taşıma sırasında malın kayba veya hasara uğramasından ya da gönderilene geç teslim edilmesinden doğan zararı tazmin etmekle yükümlüdür.

Malın, nakliyeciye teslim edilmesinden sonra ziyana ve hasara uğraması durumunda, mal değeri taşıma sözleşmesinde belirtilmiş ise bu değer üzerinden, belirtilmemiş ise teslim yerindeki piyasa değeri üzerinden veya ticari faturada belirtilen değer üzerinden tazminat ödenir. Malın, taşıma sözleşmesinde kararlaştırılan veya ticari teamüle ya da uluslararası kurallarda belirlenen süreler içinde değil de bu sürelerden daha geç bir süre içerisinde alıcısına teslim edilmesi durumunda da nakliyeci, tazminat öder.

7. Taşıyıcının Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Haller

Yukarıda belirtilen taşıyıcının sorumluluklarını incelediğimizde, taşıyıcının sorumluluğunun, taşıma sözleşmesi ile kendisine yüklenen yükümlülüklerin ihlali hallerinde yani taşıyanın kusurundan kaynaklanan bir zararın varlığı halinde söz konusu olacağını görürüz.

8. Taşıma Hattı ve Taşıma Güzergahına Uyma

Düzenli taşıma yetki belgesi sahibi taşımacılar, belirlenmiş taşıma hattındaki güzergâhı takip etmek ve Bakanlığa bildirilmiş olan taşıma hattı ve taşıma güzergâhına yasal mücbir sebepler dışında uymakla yükümlüdürler.

9. Ortak Taşıma

Yetki belgesi sahipleri, belirli bir sürede belirli bir işi yapmak üzere, Bakanlıkça asgari şartları belirlenecek bir ortak taşıma sözleşmesini imzalayarak, bir nüshasını da Bakanlığa vermek suretiyle; Aynı yetki belgesine sahip olanlar kendi aralarında, C2, L2 ve M3 yetki belgesine sahip olanlar birbirleriyle ve K1, L1, M1, M2, N1 ve N2 yetki belgesine sahip olanlar yine birbirleriyle, ortak taşıma sözleşmesi akdederek ortak taşıma yapabilmektedirler.

Bu tür taşımalarda, yetki belgesi sahipleri, sorumluluk ve yükümlülük bakımından müştereken ve müteselsilen sorumlu ve yükümlüdürler.

10. Mevzuata Uygun Taşıma

Yetki belgesi sahipleri faaliyetlerini, Kanuna, bu Yönetmeliğe, ikili ve çok taraflı uluslararası anlaşma ve sözleşme, tebliğ, yönerge hükümlerine ve Bakanlıkça yayımlanacak genelge esaslarına uygun olarak yapmakla yükümlüdürler.

Yetki belgesi alınmadan taşımacılıkla ilgili herhangi bir faaliyette bulunulamaz. Herhangi bir yetki belgesi sahibinin taşıt belgesine kaydedilmeyen taşıtlar, taşımalarda kullanılamaz.

Bu şekilde herhangi bir yetki belgesi sahibinin taşıt belgesine kayıt edilmeden ve/veya taşıt kartı olmadan taşıma yapan taşıtlar, faaliyetten men edilmekte ve taşıt sahibine idari para cezası uygulanmaktadır.

F, G ve H türü yetki belgesi sahipleri, taşımacı yetki belgesi almadan kendi nam ve hesaplarına taşıma yapması, yaptırması ve taşıma faturası düzenlemesi yasaktır. Taşıma işleri komisyoncularının kendi namlarına eşya taşıtabilmeleri için bu taşımaları bir müvekkil hesabına yapmaları gerekmektedir. Yolcu taşımacılığında komisyonculuk yapılamamaktadır. B3, C1, D3 ve K2 yetki belgesi sahiplerinin, ücret karşılığı ticari taşımacılık ve F, G, H türü yetki belgesi sahipleriyle de anlaşma veya sözleşme yapmaları mümkün olmamaktadır.

11. Sürücülerin Çalışma Sürelerine Uyma

Sürücüler ve bunları çalıştıran yetki belgesi sahipleri, çalışma süreleri bakımından, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan Yönetmelik hükümleri ile Karayoluyla Uluslararası Taşıma Yapan Taşıt Mürettebatının Çalışmasına İlişkin Avrupa Anlaşması (AETR) ve ilgili diğer mevzuata uymak zorundadırlar. Bu süreler taşıtlarda bulunan takograf cihazındaki bilgilere göre tespit edilmektedir.

12. Taşıt Mülkiyetinin Devrinde Sigorta Yapılması

Taşıtın sahip değiştirmesi halinde, mevcut “zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası” ile “karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası” mülkiyetin devrinden itibaren ilgili sigorta şirketince tanzim edilecek bir zeyilname ile tevsik edilmesi halinde sigorta süresi sonuna kadar devam etmektedir. Yetki belgesi sahibi, taşıt belgelerinde kayıtlı sözleşmeli taşıtların sigorta işlemlerinden de sorumludur.

13. Taşıyıcının Sorumluluğu Sigortası: Taşıyıcı, taşıma sırasında eşyanın zayi veya hasara
uğramasından veya geç tesliminden doğan zararı sigorta şirketlerine “Taşıyıcının Sorumluluğu
Sigortası”nı yaptırarak teminat altına aldırabilir. Taşıyıcının sorumluluğundan doğan ödeme yükümlülüğü ayrıca uluslararası anlaşmalarla da belirlenmiştir.

14. Hak Sahiplerinin Çokluğu ve Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası

Hak sahiplerinin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen teminattan fazla ise hak sahiplerinden her birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi, teminat tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tâbi tutulur. Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin hak sahiplerinden birine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan fazla ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde diğer hak sahiplerine karşı da borcundan kurtulmuş sayılır.

Meydana gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından karşılanır. Bu sorumluluk sigortası ile karşılanamayan zararlar için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan malî sorumluluk sigortasına müracaat edilir.