Ticari Defterler

Ticari Defterler Nelerdir?

Her tacir ticari işletmesinin durumunu bilmek zorundadır, işletmenin varlığı, borçları; alacakları, yükümlülükleri açıkça bilinmelidir ki, tacir işlerinde güven sağlayabilsin, işlerin iyiye veya kötüye gittiğini anlayabilsin. ilk önce, vergi hukuku açısından, vergiye esas olacak matrahın doğru bir şekilde saptanmasında ticari defterler önemli rol oynar. Bu nedenle vergi kanunları bu arada vergi usul kanunumuz, tacirlerin tutmakla yükümlü olduğu defterleri vergi hukuku yönünden ayrıntılı bir şekilde düzenlemiş bulunmaktadır. İkinci olarak, ticaret hukuku açısından tacirlerin tutmakla yükümlü olduğu defterler, bunların usulüne uygun tutulmaları veya tutulmamaları büyük önem taşır. Ticaret hukuku açısında defterler özellikle kanıt olarak önem taşıdıkları gibi, iflas halinde tacirin taksirli veya hileli müflis olup olmadığını sağlamak yönünden de rol oynarlar. Bu nedenle, her ticaret kanunu gibi Ticaret Kanunumuz da defterleri ayrıntılı bir şekilde düzenlemiş bulunmaktadır.

Gerçek Kişi Tacirin Ticari Defterleri

Gerçek Kişi Tacirler için iki türlü defter vardır.

• 1. Tutulması zorunlu olan defterler
• 2. İhtiyari (isteğe bağlı)defterler

Tutulması Zorunlu Defterler

TTK.m.66/1’e göre, gerçek kişi tacirler, işletmenin nitelik ve öneminin gerektirdiği tüm defterleri tutmakla yükümlüdürler. Ayrıca, işletmenin konusuna göre tutulması gerekli özel defterler ve saklanması gerekli evrak da söz konusudur.

Onamaya Tabi Defterler

TTK.m.66/1’in üçüncü bendi, gerçek kişi tacirlere kanunda ismen sayılmış defterlerin tutulması yönünden bir seçim hakkı tanımış görünmektedir. Buna göre, gerçek kişi tacirler; ya defteri kebir (büyük defter), yevmiye defteri (günlük defter) ve envanter ve bilanço defteri tutarlar veya sadece basit işletme defteri ile yetinebilirler. Bir ticari işletme söz konusu ise, işletmenin nitelik ve öneminin gerektirdiği tüm defterleri tutmak ile yükümlüdür; bunlarda en azından kanunda ismen sayılan bu üç defterdir. Kanunda ismen sayılan bu defterlerin (defteri kebir, yevmiye ve envanter defteri) kanuna göre, usulüne uygun tutulmuş sayılması için tümünün noterce veya belli hallerde ticaret sicili memurunca açılış ve defteri kebir dışında kapanış onaması yapılması gerektiğinden bunlara onamaya tabi defterler de denir.

Beyana Tabi Defterler

Kanunda ismen sayılan defterler yanında, tacir, işletmesinin gerektirdiği diğer tüm defterleri tutmakla da yükümlüdür. Ancak, her işletmenin nitelik ve niceliğinin gerektireceği defterler farklı olduğu için bunlar kanunda ismen sayılmamıştır. Ayrıca bunlar noterce de onaylanmazlar. Tacir, yukarıda anılan bu üç defterden başkaca hangi defterlerin tutulacağını kendisi belirler ve her yılbaşında ticaret siciline beyan eder. Bu nedenle bu defterler beyana tabi defterler adını alırlar(TTK.m.69,1465).Beyanı tabi defterlere örnek olarak senetler defteri, stok defteri gösterilebilir.

Saklanması Gerekli Evrak

Ticaret Kanunumuz, tacirlere m.66/2’de ön görülen belgelerin düzgün bir şekilde saklanması yükümlülüğü getirilmiştir. Tacirler, defter tutmak yükümlülüklerinin bir eki olmak üzere, ticari işletmeleri ile ilgi belgeleri ve yazışmaları saklamak zorundadırlar. Ticari işletme ile ilgili belgeler, tacirlerin ticari işletmeleri ile ilgili işler dolayısıyla aldıkları mektup, yazı, telgraf, fatura, senet gibi belge ve kâğıtlarla mahkeme ilamları gibi belgelerdir.